1 januari 2011

Aleksandar Tišma

Tijdens een korte vakantie in de zomer van 2008 kocht ik bij boekhandel De Tribune in Maastricht mijn eerste uit het Servo-Kroatisch vertaalde boek: Het boek Blam van Aleksandar Tišma. Ondertussen heb ik deze indrukwekkende roman meermalen gelezen. Tišma (spreek uit als ‘Tiesjma’) werd in 1924 als zoon van een Hongaars-joodse moeder en een Servische vader geboren in Horgoš, een dorpje in het uiterste noorden van Servië, tussen Subotica en het Hongaarse Szeged. Hij bezocht de lagere en middelbare school in Novi Sad en studeerde in Boedapest en Belgrado. Tussen 1993 en 2000 woonde hij in vrijwillige ballingschap in Parijs. Een groot deel van zijn leven werkte hij als journalist in Novi Sad, alwaar hij in 2005 overleed.

Tišma wordt gezien als één van de grootste schrijvers uit Midden-Europa. Zijn werk is in veel talen vertaald, met name naar het Duits. Nederlandse vertalingen zijn: Het boek Blam [Knjiga o Blamu], De school der goddeloosheid [Škola bezbožništva], Argwaan en vertrouwen [Vere i zavere], Die wij liefhebben [Koje volimo], Het gebruik van de mens [Upotreba čoveka] en De kapo [Kapo]. Uit het Hongaars, zijn tweede moedertaal, vertaalde Tišma werk van onder andere Imre Kertész (Onbepaald door het lot) naar het Servisch. Over Tišma werd in Nederland geschreven door onder andere Geert Mak, Piet de Moor en Michaël Zeeman. Zelf zal ik in dit blog nog vaak refereren aan zijn werk.

De centrale vragen in het (vertaalde) werk van Tišma zijn: Waarom doet een mens kwaad? Hoe gaat een slachtoffer met het aangedane kwaad om? Het mag dan ook niet verbazen dat de Tweede Wereldoorlog en de daaropvolgende periode het kader vormen waarbinnen Tišma zijn verhalen laat afspelen. De locatie is vaak Novi Sad en omgeving. Zware kost zo lijkt het. Wellicht, maar Tišma weet dat wat hem bezighoudt – en dat is ook de liefde – zo te verwoorden en te structureren dat niet alleen een gevoel van beklemming maar ook van bewondering overblijft.

Al het (vertaalde) werk van Tišma kan ik van harte aanbevelen. Om de vertaalde boeken van Tišma te lezen moet je of naar een goede bibliotheek of op internet gaan zoeken naar een tweedehands exemplaar, bijvoorbeeld op Boekwinkeltjes.nl. Alleen Het boek Blam is misschien nog via de reguliere boekhandel te verkrijgen. Afgelopen week zag ik Het boek Blam bij Selexyz in de ramsj, voor nog geen zeven euro. Ik heb er een paar aangeschaft, als cadeau voor vrienden en kennissen.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten